เรียนเอ็กเซลที่ไหนดี?

อยากเรียนเอ็กเซล เรียนที่ไหนดีพี่?

รุ่นน้องหลายคนถามผมด้วยคำถามนี้เสมอ

ถ้าวันนี้ มีรุ่นน้องถามผมอีก ผมขอตอบด้วยเรื่องราวนี้แทนครับ…

วันนี้เป็นวันที่ผมสนุกกับการสอน เรียกได้ว่า น่าจะเป็นคลาสที่สนุกที่สุดแล้ว ตั้งแต่เคยสอนมา

ทำไมล่ะ?

เพราะว่าคนที่เรียนคลาสนี้ทั้งหมด ทำงานคล้ายงานที่ผมทำอยู่ตอนนี้ หรือก็คืองานในฟิลด์ FP&A (Financial Planning & Analysis) นั่นเอง

คลาสวันนี้ ผมปรับรูปแบบการสอนให้เป็นเชิงเวิร์คช็อป คือเน้นทำเคส ถ้าเคสไหนต้องใช้ฟีเจอร์ใหม่ๆ หรือฟีเจอร์ที่ผู้เข้าอบรมไม่คุ้นเคย ผมจะอธิบายให้ฟังถึงวิธีการใช้คร่าวๆ ไม่ลงรายละเอียด แต่เน้นความเข้าใจว่า ทำไมต้องทำแบบนี้มากกว่า

สอน 5 เคส ในเวลา 2 ชั่วโมง!

เคสที่ใช้ก็คืองานที่ผมเคยทำมาก่อนในอดีต หรืองานที่ผมทำอยู่ในปัจจุบันนั่นเอง ด้วยความที่ว่าทำงานคล้ายกัน ผู้เข้าอบรมจึงเข้าใจกระบวนการต่างๆได้ไม่ยากนัก หรือเข้าใจว่าทำไมต้องทำแบบนี้ (คิดว่างั้นนะ ^_^)

เช่น มีเคสนึงคือเรื่องการวิเคราะห์ความอ่อนไหว (Sensitivity Analysis) จุดคุ้มทุนของโครงการ หลักๆก็คืออธิบายโมเดลการคำนวณ และนำ Data Table กับ Scenario Manager มาใช้

ผมอธิบายว่า””

วิเคราะห์ความอ่อนไหว 1 ตัวแปร หรือ 2 ตัวแปร ใช้ Data Table ตอบโจทย์ที่สุด แต่ฟอร์แมตการใช้งานอาจทำให้งงๆนิดหน่อย ถ้าจับหลักได้ Data Table ก็คือเรื่องง่ายๆ

ถ้าวิเคราะห์มากกว่า 2 ตัวแปรใช้ Scenario Manager ขั้นตอนอาจดูเยอะหน่อย แต่ไม่ยาก

อยากให้ใช้ Name Box หรือ Name Manager ตั้งชื่อสมมติฐาน เพื่อจะได้แสดงค่าสมมติฐานในรีพอร์ตของ Scenario Manager ไปเลย ไม่งั้นรีพอร์ตจะแสดงค่าเป็นชื่อเซลล์แทน เช่น $B$3, $B$4 ชวนให้งงงวยยิ่งนัก

ใครสนใจสามารถดูตัวอย่างได้ที่นี่ครับ Workshop4_DataTable_ScenarioManager_150912

ที่ผมสนุก เพราะแววตาหลายๆคนกำลังนึกว่าจะเอาไปใช้ในงานไหนได้บ้าง หรือถ้าเอาไปใช้ในงานก่อนหน้านี้ คงประหยัดเวลาไปอักโข

ในฐานะของคนสอน นี่แหละครับคือความสุข ^_^

สุขใจที่ผู้เข้าอบรม “คิดตาม” หรือ “คิดแย้ง” ในสิ่งที่สอน

กระตุ้นต่อมอะไรบางอย่างให้พวกเขา

และสัมผัสได้ว่า พวกเขาน่าจะได้อะไรกลับไปไม่น้อย (ถ้านำไปฝึกใช้ในการทำงานจริงนะ..)

จากประสบการณ์การสอนหลายๆคลาส ทำให้ผมซึ้งในกฎข้อนึงว่า

โจทย์ตัวอย่างคือสิ่งสำคัญ

นี่คือสิ่งที่ทำให้ผู้เข้าอบรมเข้าใจว่า จะนำฟีเจอร์หรือฟังก์ชันนี้ไปใช้ตอนไหน หรือทำไมต้องใช้สิ่งนี้

ใช้โจทย์ตัวอย่างเพื่อให้เข้าใจว่า จะเอาไปใช้ในงานแบบใด ไม่ใช่ ใช้โจทย์ตัวอย่างเพื่อให้รู้ว่าเขียนสูตรอย่างไร

หาฟีเจอร์ที่เหมาะกับโจทย์ ไม่ใช่หาโจทย์ที่จับฟีเจอร์นั้นยัดเข้าไปได้

ในฐานะคนสอนแล้ว ต้องหาโจทย์ตัวอย่างก่อน แล้วคิดว่าโจทย์แบบนี้ต้องใช้อะไรมาช่วยบ้าง ในทางปฏิบัติแล้ว การหาโจทย์ที่เหมาะสมคือสิ่งที่ยาก และสิ่งยากกว่านั้นคือจะทำให้ผู้เรียนเข้าใจได้ไหม

โจทย์ที่เหมาะสมคือโจทย์ที่มีความซับซ้อนในระดับหนึ่ง ถ้าโจทย์เบสิคเกินไป คงไม่สามารถทำให้คนเรียนเห็นภาพได้ ถ้าโจทย์ซับซ้อนเกินไป คนเรียนก็จะงง

การที่คนเรียนจะเห็นภาพได้ คนเรียนเองก็ต้องมีประสบการณ์ หรือเจอปัญหาติดขัดหงุดหงิดใจในอดีตมาบ้าง

พอเจอคนเรียนที่เข้าใจในสิ่งที่สอน ผมจึงสนุกไปด้วย

และคิดว่าคนเรียนก็น่าจะสนุกกับผมเหมือนกัน (หวังว่าคงไม่คิดเข้าข้างตัวเองนะ แหะๆ ^_^)

ที่พูดมาทั้งหมด ก็เพื่อตอบคำถามว่า ถ้าเราต้องการเรียนเอ็กเซลเพื่อตอบโจทย์ของเรา เราต้องหาข้อมูลว่า

“เราเรียนกับใคร?”

คนสอนมีประสบการณ์ทำงานในแบบที่คุณกำลังประสบอยู่หรือเปล่า?

นั่นก็คือ เราคงต้องทำการบ้านด้วยว่า คนสอนมีความถนัดในงานแบบใด ถ้าเขาหรือเธอมีประสบการณ์ทำงานที่ตรงกับเราแล้ว เวลาเราถามคำถาม แม้ว่าเราจะเรียบเรียงผิดถูก สลับลำดับไปบ้าง แต่คนสอนจะเข้าใจเพราะ

เค้าเคยเจอมาแล้ว!

และเค้าพอจะเดาๆได้ว่าเราน่าจะเจอปัญหาแบบใด

สำหรับประสบการณ์ของผมเอง คือการเป็นนักวิเคราะห์ (Analyst) เชิงการขาย การตลาด หรือบัญชีการเงิน ดูเผินๆเหมือนจะกว้าง

แต่… ถ้าให้ผมไปสอนโจทย์ทางด้าน

จัดการข้อมูลในห้องแล็ป
วางแผนการซ่อมบำรุง
วางแผนการจัดรถขนส่ง

ผมคงไม่สามารถหาโจทย์ที่เหมาะสม หรือเข้าใจข้อติดขัดบางอย่างที่ผู้เรียนกำลังประสบได้ เพราะผมมีประสบการณ์เหล่านี้จำกัด ที่เคยมีบ้างก็คือเพื่อนร่วมงานมาถามเท่านั้น

การใช้เอ็กเซลให้มีประสิทธิภาพนั้น คงไม่ใช่การใช้สูตรหรือเขียนโค้ดให้คำนวณได้รวดเร็วเพียงอย่างเดียว

แต่ต้องรวมถึง…

การออกแบบวิธีเก็บข้อมูลดิบ (ถ้ามีซอฟต์แวร์รองรับ ต้องเอ็กพอร์ตข้อมูลอะไรบ้าง) สร้างตารางคำนวณ ออกแบบรีพอร์ตแสดงผล และเขียนบทวิเคราะห์

มีเพียงวิธีเดียวที่สามารถเข้าถึงสิ่งทั้งหมดนี้ได้ วิธีนั้นก็คือ